Mają ogromny wpływ na zdrowie, kondycję i wygląd ptaków. Ich brak w żywieniu może powodować negatywne konsekwencje. O czym mowa? O witaminach, których obecność w paszy dla drobiu jest wręcz niezbędna.

Witaminy zostały odkryte na początku XX wieku, a badania ich stosowania na drobiu, odegrały kluczową rolę w identyfikacji i zrozumieniu niektórych z nich, na przykład witaminy A i D. Pomimo postępów w tej dziedzinie, nadal istnieje wiele do odkrycia, zwłaszcza jeśli chodzi o ich dokładne funkcje i interakcje w organizmach różnych gatunków.

Witaminy to organiczne substancje, które nie są chemicznie powiązane jak inne składniki odżywcze (węglowodany, białka czy tłuszcze). Działają na organizm w małych ilościach, co oznacza, że zwierzęta potrzebują ich tylko w niewielkich dawkach (mg lub µg). Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ciała - do zapewnienia procesów fizjologicznych i utrzymania optymalnego poziomu zdrowia. Nie wszystkie witaminy mogą być przyswajane przez ptaki w wystarczającej ilości, odpowiadającej ich potrzebom w różnych fazach rozwoju. W związku z tym suplementacja witaminami jest wymagana. Niektóre witaminy są dostarczane pośrednio przez mikroflorę jelitową, ale reszta powinna być kalkulowana w paszy i dodana do niej w postaci premiksu mineralnego.

Podział witamin

Tradycyjnie witaminy dzieli się według ich rozpuszczalności, co wpływa na to, jak działają w organizmie. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to witamina A (retinol), witamina D (kalcyferol) witamina E (tokoferol), witamina K (menadion).
Witaminy rozpuszczalne w wodzie to witamina B1 (tiamina), witamina B2 (ryboflawina), witamina B6 (pirydoksyna), witamina B12 (cyjanokobalamina), niacyna (B3;PP), kwas pantotenowy (B5), biotyna (B7; H), kwas foliowy (B9; M) i witamina C (kwas askorbinowy).

Dlaczego warto stosować witaminy w paszy?

Aby uniknąć niedoborów, konieczne jest codzienne ich dostarczanie w diecie. Są wydalane z moczem, więc rzadko osiągają toksyczny poziom. Chociaż każda witamina ma swoje specyficzne funkcje, objawy ich niedoboru są podobne. W tym artykule skupimy się na korzyściach wynikających z optymalnego spożycia witamin, czyli spożycia między minimalnymi a maksymalnymi zalecanymi poziomami*.

Ptaki zmieniły się na przestrzeni wielu lat pod względem wielkości, szybciej osiągają dojrzałość płciową, spożywają mniej paszy, a przede wszystkim produkują więcej i większe jaja. Logicznie rzecz biorąc, te zmiany powinny prowadzić do zwiększonego zapotrzebowania na składniki odżywcze, zwłaszcza witaminy.

 

1. 1. Spożycie paszy jest kluczowym czynnikiem, który należy uwzględnić przy rozważaniu spełnienia wymagań żywieniowych zwierząt. Obecnie kury potrzebują mniej paszy, aby osiągnąć optymalne poziomy składników odżywczych, a tym samym optymalny wzrost i rozwój. Czyli jeżeli potrzebują mniej paszy, tym bardziej musi być ona wysokiej jakości.
   2. Szacuje się, że stopniowy spadek tego współczynnika powoduje zmniejszenie spożycia witamin u kur niosek o 1% rocznie. Dodatkowo, sytuacje stresowe, zwłaszcza wysokie temperatury, prowadzą do obniżenia spożycia paszy. Większość żywieniowców opracowuje pasze dla komercyjnych kur niosek na podstawie spożycia paszy. Logicznie rzecz biorąc, w miarę zmniejszania się spożycia paszy, należy zrównoważyć poziom energii i proporcjonalnie zwiększyć podaż wapnia oraz niezbędnych aminokwasów. Dostarczanie witamin również powinno być dostosowane do spożycia, aby zapewnić odpowiednią dzienną dawkę. U kur o wysokiej wydajności, witaminy są podwójnie ważne, ponieważ biorą udział w metabolizmie energii i białek oraz wspierają układ odpornościowy.
   3. Po trzecie, należy uwzględnić możliwe sytuacje stresowe i procesy chorobowe, ponieważ mogą one obniżać efektywność wchłaniania witamin przez jelita, przyspieszać metabolizm lub zmniejszać syntezę witamin przez mikroorganizmy.
   4. Po czwarte, zawartość witamin i ich dostępność w składnikach paszy nie są dokładnie znane. Ponadto wymagania nie uwzględniają strat aktywności wynikających z przetwarzania lub warunków przechowywania (McDowell i Nelson, 2008)*.
   5. Po piąte, nowsze badania pokazują, że spożycie niektórych witamin na poziomach wyższych niż minimalne wymagania może pozwolić ptakom osiągnąć ich pełny potencjał genetyczny. Rekomendacje witaminowe muszą uwzględniać cele wykraczające poza samą produkcję, takie jak zapobieganie i obrona przed chorobami poprzez wzmocnienie odporności. Na wysoko produkcyjnych fermach duży wysiłek metaboliczny wymagany od ptaków zwiększa ich zapotrzebowanie na składniki odżywcze, w tym witaminy, co ma wyraźne wpływ na zastosowanie odpowiednich poziomów witamin.
   6. Po szóste, coraz większą wagę przywiązuje się do jakości jaj i ich wpływu nie tylko na odżywianie, ale także na zdrowie konsumenta.

Witaminy odgrywają fundamentalną rolę w wielu ważnych funkcjach. Niedobory witamin nie powinny być rozpatrywane wyłącznie z punktu widzenia utrzymania funkcji fizjologicznych. Są one również wymagane, aby umożliwić optymalną produkcję i zapobiegać widocznym i ukrytym objawom. W ostatnich dekadach zalecenia dotyczące witamin ustalone przez systemy formułowania receptur, jak również te stosowane w warunkach polowych przez przemysł, znacznie wzrosły, przyjmując poprawę produktywności, zdrowia i dobrostanu jako kryteria oceny.

Witaminy są jednym z najważniejszych czynników, które sterując procesami życiowymi ptaków, jednocześnie regulując ich zdrowie, produkcyjność, a z punktu widzenia ekonomicznego, poprawiają opłacalność hodowli drobiu.

Kliknij i dowiedz się więcej o poszczególnych witaminach w artykule.

* Wymagania ustalono na podstawie badań, które nie uwzględniały oddziaływania między witaminami.

*Bardziej szczegółowe informacje na temat witamin można znaleźć w przeglądach autorstwa Bainsa (1999), Klaisinga (1998), Leesona (2007), McDowella (1989a i 2000), NRC (1987), World Poultry-Elsevier (2001) i Webera (2009).

 

Katarzyna Asman, doktorantka nauk zootechnicznych na SGGW, magister inżynier zootechniki, od wielu lat związana z przemysłem drobiarskim, ekspert w żywieniu drobiu.  W codziennej pracy łączy doświadczenie praktyczne z wiedzą naukową. Zakochana w kurach.